بررسی مجتمع های پتروشیمی ایران

قسمت‌‌‌بندی شرکت‌های پتروشیمی براساس حوزه‌های جغرافیایی به شرح ذیل می باشد:
1.شرکت‌های پتروشیمی منطقه ماهشهر
2.شرکت های پتروشیمی منطقه عسلویه
3.شرکت‌های پتروشیمی در سایر مناطق
4.شرکت‌های پتروشیمی واگذار شده به بورس اوراق بهادار
شرکت‌های پتروشیمی منطقه ماهشهر عبارتند از:
1.پتروشیمی امیرکبیر:
این شرکت در سال 1377 تاسیس شده است وسهامدار اصلی آن شرکت ملی صنایع پتروشیمی می‌باشد. محصولات اصلی این شرکت شامل اتیلن، پروپیلن، بنزین پیرولیز، نفت کوره، پلی اتیلن سبک و سنگین، بوتادین و بوتن می‌باشد. همانطور که مشاهده می‌کنیم بسیاری از محصولات شرکت شبیه پتروشیمی اراک می‌باشد و از جمله محصولات پتروشیمی به شمار می‌آید که خوراک بسیاری از شرکت‌های پتروشیمی دیگر را تامین می کند. خوراک این محصولات عمدتا از پتروشیمی بندرامام و بوعلی سینا تامین می‌شود.
2.پتروشیمی بندرامام( این پتروشیمی خود شامل مجموعه زیر می‍‌باشد):
2.1.پتروشیمی کیمیا: این شرکت در سال 1378 تاسیس شده است و سهامدار اصلی آن شرکت ملی صنایع پتروشیمی می‌باشد. محصولات این شرکت شامل کلرید سدیم، سود سوزآور و اسید کلردیدریک می‌باشد.
2.2.پتروشیمی فرآورش: این شرکت در سال 1378 تاسیس شده و سهامدار اصلی آن شرکت ملی صنایع پتروشیمی می‌باشد. محصولات این شرکت شامل اتیلن، پروپیلن، بنزین پیرولیز، بنزنف زایلین، پارازایلین، اتان و رافینیت می‌باشد. این شرکت محصولات گروه الفین‌ها و آروماتیک‌ها را تولید می‌کند. خوراک این مجتمع عمدتا از پالایشگاه آبادان تامین می‌شود.
2.3.پتروشیمی بسپاران: این شرکت در سال 1378 تاسیس شده است و سهامدار اصلی آن شرکت ملی صنایع پتروشیمی می‌باشد. محصولات این شرکت شامل پلی اتیلن سبک وسنگین، پلی پروپیلن، PVC، رافینیت، بوتادین ولاستیک مصنوعی می‌باشد. محصولات این شرکت مانند پلی اتیلن ها شبیه پتروشیمی اراک و پتروشیمی امیر کبیر است و برخی مانند PVC شبیه پتروشیمی آبادان است.
2.4.پتروشیمی آب نیرو: این شرکت در سال 1378 تاسیس شده است و سهامدار اصلی آن شرکت ملی صنایع پتروشیمی می‌باشد. محصولات این شرکت شامل بخار ازت، هوای فشرده و بخار می باشد.
3.پتروشیمی بوعلی سینا: این شرکت در سال 1377 تاسیس شده است وسهامدار اصلی آن شرکت ملی صنایع پتروشیمی می‌باشد. محصولات این شرکت شامل بنزن، پارازایلین، اورتوزایلین، آ‌روماتیکهای سنگین، بنزین پیرولیز، برش سنگین نفتا و غیره می‌باشد. محصولات این شرکت بیشتر شامل آروماتیک‌ها می‌باشد. رقبای اصلی و تولیدکنندگان این محصولات در ایران پتروشیمی نوری(برزویه) و پتروشیمی اصفهان می‌باشند.
4.پتروشیمی تندگویان: این شرکت در سال 1377 تاسیس شده است و سهامدار اصلی آن شرکت ملی صنایع پتروشیمی می‌باشد. محصولات این شرکت اسید ترفتالیک، پلی اتیلن ترفتالات است. خوراک این مجتمع عمدتا پارازایلین، منواتیلن گلایکول و اسید استیک است.
5.پتروشیمی خوزستان: این شرکت در سال 1376 تاسیس شده است و سهامدار اصلی آن شرکت ملی صنایع پتروشیمی می‌باشد. محصولات اصلی این شرکت عبارتند از پلی‌کربنات و اپوکسی رزین مایع می‌باشد و خوراک این مجتمع سودسوزآور، فنول و استن(واردات، طرح توسعه اخیر پتروشیمی اصفهان)، کلر و گاز طبیعی می باشد.
6.پتروشیمی فجر: این شرکت در سال 1378 تاسیس شده است و سهامدار اصلی آن شرکت ملی صنایع پتروشیمی می‌باشد. محصولات این شرکت شامل ازت مایع و گاز، آرگون وانواع آب های سنگین می باشد. خوراک این مجتمع عبارتست از گاز طبیعی. آب. هوا. آب کلاریفاید.
7.پتروشیمی فن آوران: این شرکت در سال 1377 تاسیس شده است و سهامداران آن شرکت ملی صنایع پتروشیمی‌، سازمان بازنشستگی کشوری، سازمان تامین اجتماعی، صندوق رفاه کارکنان نفت و غیره می باشند. این شرکت اخیرا به گروه شرکت‌های پتروشیمی بورس اوراق بهادار پیوسته است. محصولات این شرکت عبارتند از متانول و اسید‌استیک. هر دو این محصولات از محصولات مهم پتروشیمی می‌باشند. دیگر تولیدکنندگان متانول در ایران شرکت‌های پتروشیمی خارک، پتروشیمی زاگرس و پتروشیمی شیراز می باشند.
8.پتروشیمی مارون: این شرکت در سال 1377 تاسیس شده است و سهامدار اصلی آن شرکت ملی صنایع پتروشیمی می‌باشد. محصولا این شرکت عبارتند از اتان، اتیلن، پروپیلن، بنزین پیرولیز، اتیلن گلایکول و پروپان می‌باشد. خوراک این مجتمع اتان. اتیلن. هیدروکربن های سنگین. بوتن(جم). پروپیلن(واردات) می باشد.
9.پتروشیمی لاله: این شرکت در سال 1381 تاسیس شده است و سهامداران آن عبارتند از شرکت ملی صنایع پتروشیمی‌، شرکت سابیک اروپا‌، شرکت صنایع پلیمری پوشینه می‌باشد. محصولات این شرکت پلی اتیلن سبک می‌باشد و خوراک این مجتمع اتیلن می باشد.
باتوجه به بررسی این شرکت‌ها نکته اصلی که به نظر می‌رسد نوع محصولات تولیدی آنها می‍باشد که عمدتا محصولات پیچیده پتروشیمی نمی‌باشند. در مورد شرکت‌های این صنعت باید توجه داشته باشیم که هر چقدر محصولات تولیدی ساختار پیچیده‌تری داشته باشند ارزش افزوده بالاتری خواهند داشت. مساله دیگر پایین بودن بهای تمام شده و نرخ خوراک در ایران است که با دیگر کشورها قابل مقایسه نمی‌باشد.
در بررسی شرکت‌های منطقه ماهشهر بیان شد که بیشتر این شرکت‌ها در سال‌های اخیر تاسیس شده‌اند و سهامدار اصلی بیشتر آن‌ها شرکت ملی صنایع پتروشیمی می‌باشد. با توجه به اصل 44 قانون اساسی و واگذاری تدریجی شرکت‌ها در ماه‌های اخیر شاهد واگذاری برخی از شرکت‌های صنایع پتروشیمی و نفت، کک و سوخت به بورس اوراق بهادار بوده‌ایم که از این مجموعه می‌توان به واگذاری تدریجی شرکت پتروشیمی فن آوران و پالایشگاه اصفهان نام برد. از شرکت‌های دیگری که در این مجموعه قرار دارند پالایشگاه تبریز می باشد.
با آزاد شدن نرخ محصولات پتروشیمی تخفیف‌های سال‌های قبل بر روی خوراک به تدریج در حال حذف شدن است که این مساله مسائل خاص خود را در پی خواهد داشت از جمله اینکه برخی شرکت‌های پتروشیمی با بالارفتن میزان بهای تمام شده به دلیل اینکه امکان افزایش قیمت محصولات تا این اندازه وجود ندارد، حاشیه سودشان کاهش می‌یابد. نکته دیگری که در این رویداد بایددر نظر داشته باشیم بالا رفتن کیفیت و درجه خلوص محصولات است تا امکان رقابت محصولات در بازارهای جهانی وجود داشته باشد.