بازار مسکن جهان ورشکسته است
هفته نامه اکونومیست (The Economist) که به مدت 173 سال است در لندن منتشر میشود، 18 آوریل 2015 برابر با 29 فروردین 1394 درگزارشی که ترجمه آن در زیر میآید، اوضاع بازار مسکن جهان را به این شرح توصیف کرده است:
شرایط بازار مسکن دو کشور چین و یونان مشابه هم است با این تفاوت که چین به عنوان نیروگاه اقتصاد جهانی که تولید ناخالص داخلی آن در طول 10 سال گذشته حدود 158 درصد رشد داشتهاست و یونان، آشفته بازاری است که اقتصاد آن در طول همین دوره زمانی 18 درصد منقبض شده و یک چهارم نیروی کار آن بیکارند. با این اوصاف چین طبعا یونان را زوج چندان جذابی برای خود نمیبیند، اما آنچه پیوند آنها را در آخرین همایش قیمت جهانی ملک رقم میزند کسادی بازار مسکن هر دو است.
اکونومیست، معاملات مسکن را در 26 بازار سراسر جهان دنبال میکند. این بازار جمعیتی بالغ بر 3 میلیارد نفر را در برگرفتهاست. به طورکلی اکنون قیمتها در 19 بازار با رشدی به طور متوسط 2/5 درصد در سال رو به افزایش اند، اما در چین اوضاع مطلوب نیست. به نظر میرسد رونق ساخت وساز آن که در طول یک دهه گذشته جاری بود، رو به پایان باشد. بیشتر کشورهای حوزه منطقه یورو هم حال چندان خوبی ندارند و در تلاش اند تا پس از یک ورشکستگی شدید دوباره بهبود یابند. بنابراین در این منطقه هم قیمتها رو به کاهش هستند.
اختلافات گوناگونی در بازار جهانی مسکن موج میزند، اما هنوز یک نقطه مشترک برای ایجاد هماهنگی و اتحاد بین آنها وجود دارد؛ سهولت در دریافت وام. بازارها برای تقویت ضعف تقاضای جهانی مسکن در تلاش اند و دراین بین بانکداران عمده، سیاستهای مالی خود را فرا منبسط کردهاند. نرخ سود وام مسکن کاهش تاریخی پیدا کرده و هم اکنون نرخ بهره وام با نرخ ثابت سی ساله در آمریکا چهار درصد است.
در همین راستا اکونومیست مسیر قیمت مسکن را با دو معیار بررسی میکند: اجاره بها و درآمد. (جدول شماره 1) اگر بهای مسکن از میزان درآمد اعضای جامعه پیش بیفتد، حباب مسکن شکل میگیرد. براساس این دو معیار، قیمت ملک در هفت مورد از 26 کشوری که در این متن بررسی میشود، بیش از 25 درصد گرانتر از قیمت واقعی آن وانمود میشود و این اتفاق به ویژه در استرالیا، بریتانیا و کانادا برجستهتر است.
در آمریکا پس از انجام یک سری اصلاحات، قیمتها تقریبا به میزان معقول خود رسیدهاند و افزایش آنها نسبت به سال 2011، حدود 24 درصد بودهاست.
در ایرلند، قیمتها با سریعترین حالت ممکن در حال رشد هستند، اما هنوز به نقطهای که قبل از بحران در آن قرار داشتند، نرسیدهاند. در این کشور هم مانند بسیاری از کشورهای دارای بازار ظاهرا شناور، پایتخت فعالتر از بقیه مناطق است. قیمتها در دوبلین پایتخت ایرلند 21 درصد افزایش یافته درحالی که در سایر شهرها این افزایش فقط 8 درصد بودهاست.
این روایت در مورد بریتانیا هم صدق میکند؛ جایی که مالکیت یک ملک در آن یک دغدغه فکری در سطح ملی است. قیمتها در لندن طی چهار سال گذشته 40 درصد افزایش داشتهاست، اما در مناطق دیگر انگلیس این افزایش قیمت فقط 15 درصد بودهاست.
گفتنی است در سالهای اخیر قیمت مسکن در انگلیس از درآمد مردم سبقت قابل توجهی گرفته و باعث شده نسبت خانوارهایی که مالک خانه خود هستند از 76 درصد در سال 1999 به 64 درصد در سال 2013 برسد. دولت ائتلافی فعلی البته مساعدتی برای تسهیل این شرایط داشتهاست، ازجمله کاهش مالیات بر معاملات خانههای ارزانتر و دادن کمک هزینه به خانه اولیهایی که برای نخستین بار میخواهند مالک یک ملک شوند. بیشتر احزاب هم قول اتفاقات خوب این چنینی را برای انتخاباتی که قرار است در ماه میبرگزار شود، میدهند. اما آنچه فعلا بر جای مانده، مشکلات است.
بدتریننابسامانی بازارمسکن در استرالیا و کاناداست. دراسترالیا قیمت اجاره بهای مسکن 61 درصد و در کانادا 89 درصد بیشتر از میزان واقعی است.
احتمالا وقتی صندوق بینالمللی پول هشدار میداد که آنچه بانکداران عمده «سیاستهای کلان مصلحتی» مینامند و برای حل مشکلات بر آن تکیه زدهاند هم نمیتواند برای توقف این حبابهای اقتصادی کافی باشد، چنین مصائبی را در نظر داشت.
در این احوالات، اگرچه اقتصاد اسپانیا رشد جدیدی را تجربه میکند، اما در آنجا هم قیمتها هنوز رو به کاهش میباشد، همان اتفاقی که در فرانسه و ایتالیا در حال وقوع است. اکنون جمعیت اسپانیا حدود 200 هزار نفر کمتر شده که این کاهش به دلیل مهاجرت بیکارانی بود که برای دستیابی به فرصتهای شغلی به کشورهای دیگر مهاجرت کردهاند. سه سال قبل از بحران اقتصادی سال 2012 این کشور، جمعیت آن سالانه حدود 800 هزار نفر رشد داشت.