ثروت بدون اضطراب

ثروت بدون اضطراب
 

توسعهء سرمایه‌گذاری از یک سو موجب جذب سرمایه‌گذاری‌های غیرکارآ و هدایت آن‌ها به بخش‌های مولد اقتصادی شده و از سوی دیگر با توجه به جهت‌گیری سرمایه‌گذاران (بر اساس ریسک و بازده)، سرمایه‌گذاری‌ها در صنایعی هدایت خواهند شد که از سود بیش‌تر و ریسک کم‌تری برخوردارند و این امر موجب تخصیص بهینه در منابع خواهد شد. کشورهای در حال توسعه جهت حل مشکلات اقتصادی خود نیازمند راهکارهای مناسبی جهت استفاده بهتر از امکانات و ثروت‌های خود بوده که در این راستا مهم‌ترین ابزار برای تحقق این هدف، بسط و گسترش بازار بورس و پویایی هر چه بیش‌تر آن است. یکی از راهکارهای بسط و گسترش بازار بورس، تشویق سهام‌داران خرد به سرمایه‌گذاری در بورس است که مهم‌ترین عامل بقای این سهام‌داران در بازار، کسب بازدهی معقول و مناسب و بالاتر از انواع سرمایه‌گذاری‌های بدون ریسک است. از این رو ایجاد اطمینان و ارایهء راهکارهای مناسب به سرمایه‌گذاران خرد و جدیدالورود می‌تواند کمک شایانی به این موضوع کند.    

به طور کلی تنوع‌سازی عبارت است از سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف مانند سهام، اوراق قرضه، گواهی سپرده و... به منظور کاهش ریسک، اما در کشور ما تنوع‌سازی در بازار سرمایهء محدود به سهام شرکت‌ها و صنایع مختلف در آن می‌شود. تنوع‌سازی، ساده‌ترین و موثرترین راه جهت کاهش ریسک در شرایط فعلی بازار بورس کشورمان است. یک سرمایه‌گذار (اعم از حرفه‌ای، مبتدی، حقیقی و یا حقوقی) می‌تواند با سرمایه‌گذاری در چند دارایی مالی، به راحتی ریسک پرتفوی خود را کاهش دهد. تنوع‌سازی کاهش ریسک را به دنبال دارد، اما این امر لزوما به معنای کاهش بازدهی نیست. حتی با توجه به نظر اقتصاددانان لیبرال که ارایهء هیچ خدمتی را به طور رایگان نمی‌پسندند، معتقدند تنها وعدهء غذای مجانی_ (free lunch)   در حوزهء اقتصاد و مالی از طریق تنوع‌سازی ایجاد می‌شود.    

به بیان آماری و علمی، راز تنوع‌سازی در ضریب همبستگی دارایی‌های مالی نهفته است. تنها حالتی که تنوع‌سازی موجب کاهش ریسک نمی‌شود، هنگامی است که ضریب همبستگی بین دو دارایی 1+ باشد. در سایر حالات همبستگی، می‌توان بخشی از ریسک غیرسیستماتیک را توسط تنوع‌سازی حذف کرد. جدول ذیل به خوبی بیانگر این موضوع است:

   مفهوم ریاضی تنوع‌سازی چنین است که اگر دو دارایی در پرتفوی با ضریب همبستگی کوچک‌تر از یک وجود داشته باشد، واریانس (ریسک) پرتفوی و در نتیجه میزان نوسان آن کم‌تر از میانگین موزون واریانس (ریسک) هر یک از دارایی‌ها خواهد بود.    

با توجه به توضیحات بیان شده دربارهء تنوع‌سازی و شرایط فعلی بازار، می‌توان گفت تمام سرمایه‌گذاران  چه حرفه‌ای و چه مبتدی  از این روش جهت کاهش ریسک استفاده می‌کنند. به این صورت که با تحلیل وضعیت کلان اقتصادی، صنایع مختلف و شرکت‌های بورسی، دارایی‌های خود را به سهام متعددی تخصیص می‌دهند و این را نباید از نظر دور داشت که نگه‌داری تک سهم دارای توجیه نیست چرا که حتی یک سرمایه‌گذار حرفه‌ای نیز هیچگاه نمی‌تواند به طور قاطع سودآورترین سهم بازار را مشخص کند.    روش‌های مختلفی در انتخاب استراتژی‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد. برخی از این روش‌ها که بر افزایش بازدهی از طریق زمان‌بندی بازار  (market timing)  و انتخاب سهام       (stock picking)  تاکید دارند، به عنوان مدیریت کنش‌گر  (active management)  شناخته می‌شوند. در کنار این رویکرد، رویکرد دیگری نیز در انتخاب استراتژی سرمایه‌گذاری وجود دارد که مبتنی بر تئوری نوین پرتفوی_ (Modern Portfolio Theory)  است. هری مارکویتز (Harry Markowitz)  که با ارایهء این تئوری سال 1952 جایزهء نوبل اقتصاد را دریافت کرد، بیان کرد: «می‌توان پرتفوی سرمایه‌گذاری‌ها را از طریق تنوع‌سازی بهینه کرد تا در نتیجه شاهد افزایش بازدهی و کاهش ریسک باشیم.»

هر کدام از این رویکردها ویژگی مخصوص خود را دارند که یک سرمایه‌گذار می‌تواند با توجه به شرایط موجود از آن‌ها استفاده کند. همان طور که بیان شد، توصیه تنوع‌سازی به سهام‌داران به این دلیل است که تنوع‌سازی ساده‌ترین و موثرترین استراتژی سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه کشورمان است. در کنار این گزینه، انتخاب تعداد محدودی از سهام و سرمایه‌گذاری در آن نیز یک روش ورود به بازار است و استفاده از این روش دلیل بر رانت اطلاعاتی افرادی که از این روش استفاده می‌کنند نیست، بلکه آنان به خاطر احتمال کسب بازدهی بالا ریسک بیش‌تری را پذیرفته‌اند، اما بسیاری از سرمایه‌گذاران حرفه‌ای ترجیح می‌دهند با استفاده از تنوع‌سازی منطقی دارایی‌ها، پرتفوی خود را از حرکت نامطلوب بازار مصون سازند. چرا که به طور کلی سرمایه‌گذاران، ریسک گریز  (risk averse)  هستند و از وقوع حوادث ناگوار و تغییرات کاهندهء ارزش دارایی‌های خود همیشه گریزان هستند.    

در رابطه با تعداد سهام مورد نیاز برای تنوع‌سازی دارایی‌ها در پرتفوی، مطالعات مختلفی انجام شده است. دیدگاه رایج که بر مبنای تحقیقات دانشگاه‌ هاروارد ارایه شده، چنین بیان می‌کند که اگر یک پرتفوی به صورت مطلوب و مناسب (نه عالی) به 20 سهم اختصاص یابد، ریسک آن به حداقل خواهد رسید. در برخی از مطالعات، تعداد سهام مناسب جهت کاهش ریسک پرتفوی، متفاوت ذکر شده است به گونه‌ای که هر چه تعداد سهام بیش‌تر شود، ریسک هم به تبع آن کاهش می‌یابد. التون و گروبر (Elton and Gruber)  بیان کردند که یک پرتفوی 15 سهمی، 32 درصد، و یک پرتفوی 60 سهمی، 20 درصد ریسک بیش‌تری نسبت به یک پرتفوی 100 سهمی دارد. تحقیقات لاتن و راسین (Louton and Racine)  نشان داد که سرمایه‌گذاران باید بیش از 60 نوع سهم در پرتفوی خود داشته باشند تا خود را از تغییرات نامطلوب مصون کرده باشند. نتایج مطالعات ایوانس و آرشر  (Ivans and Archer)  بیانگر این بود که ریسک پرتفوی متشکل از 10 سهم تقریبا برابر با ریسک پرتفوی بازار است. همچنین جیم ویدن و لانس آلستون  (Jim Whiddon and Lance Alston)  با استفاده از تحقیقات بنیادی فرنچ و فاما  (French and Fama)  مفهوم   Super-diversification   را مطرح کردند. در این حالت که بالاترین درجهء تنوع‌سازی تلقی می‌شود، پرتفوی سرمایه‌گذاری نهادهای مالی بزرگ با تخصیص در 10 تا 12 هزار از سهام مختلف ایجاد می‌شود. این مفهوم که به ثروت بدون اضطراب  (Wealth Without Worry)  معروف شد، بیانگر کسب بازدهی و حفظ ثروت سهام‌داران بدون هیچ اضطراب و نگرانی است.    

اما به نظر می‌رسد در شرایط کنونی بازار سرمایه ما، سهام‌داران حقیقی با تحلیل صنایع و شرکت‌ها و سرمایه‌گذاری در هفت تا 10 سهم و همچنین سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت می‌توانند پرتفوی تنوع‌سازی شدهء مناسبی را داشته باشند.    

در پایان باید گفت نکتهء بسیار مهم در تنوع‌سازی تعیین وزن هر دارایی در پرتفوی است. با توجه با این که بازده پرتفوی برابر میانگین موزون بازده هر یک از دارایی‌های موجود در پرتفوی است، به طور منطقی باید تاثیر سهمی که بالاترین بازده را دارد در مجموع بازده پرتفوی بیش‌تر باشد یعنی وزن بیش‌تری به آن اختصاص یابد، بنابراین لازم است در ابتدا سرمایه‌گذاران با توجه به نتایج بررسی‌های خود، وزن مربوط به هر دارایی را مشخص کرده و آنگاه اقدام به تشکیل پرتفوی کنند

ل مدیر سرمایه‌گذاری_شرکت سرمایه‌گذاری سایپا